«نمدمالی» گستره وسیعی از کشور را در برمی‌گرفته، اما نمدبافان به صنعتی شدن نمدمالی و جایگزین شدن دیگر بافته‌ها در دنیای مدرن، مشتر‌ی‌هایشان را از دست دادند و با نمدمالی وداع کردند. با این حال تعداد اندکی از پیشکسوتان این هنر در هر شهر و روستایی هست که بتواند زیر و بم این هنر را به نسل جدید آموزش بدهد. نمدمالی هم درست مثل هنرهای دیگر دستی که از نفس افتاده است با دمیدن آتش خلاقیت و کاربردی کردن محصولاتش جان تازه‌ای خواهد گرفت.
نگاه خلاقانه
برخی از هنرمندان جوان آستین همت بالا زده‌اند و با ایده‌پردازی تازه‌ای به سراغ صنایع‌دستی از یاد رفته آمده‌اند. درست مثل «ناهید موذن» و همسرش که حدود یک دهه است محصولات نمدی تولید می‌کند و معتقد است هر یک از صنایع‌دستی ایرانی برای خودش روایتی منحصر به فرد دارد که نیاز به بازتعریف دارد تا در یاد بماند.
«موذن» اهل تربیت حیدریه در خراسان رضوی است. جرقهٔ اولیه برای راه‌اندازی کارگاه نمدمالی برای او از صحبت‌های قدیمی‌ها که از نمدبافان یاد می‌کردند، زده‌شد. او به «پیام ما» می‌گوید: «اسم برخی از کوچه‌های تربت حیدریه به نام نمدبافان مانده، اما خودشان از دنیا رفته‌اند و بعد از آنها هم کسی هنرشان را ادامه نداده، چون جوانان حال و حوصله کار سخت را ندارند.»
در تعریف نمد می‌توان گفت نوعی زیرانداز است که با پشم تولید می‌شود. در نمدمالی عمل بافتن انجام نمی‌شود، بلکه با ایجاد فشار و رطوبت و حرارت، الیاف پشمی در هم می‌روند و نمد بافته می‌شود. پشمی که برای تولید نمد به کار می‌رود پشم پاییزه یا بهاره گوسفند با الیاف بلند است. از صابون و زرده تخم‌مرغ هم برای بهتر شدن کیفیت کار استفاده می‌کردند. مقدار پشمی که برای هرمترمربع نمد لازم است با مقدار پشم لازم برای تولید قالی برابر است اما چون زمان تولید نمد بسیار کوتاه‌تر است و حدود یک روز طول می‌کشد، قیمت آن پایین است.
نمدمالی در گذر تاریخ
آغاز تاریخچه نمدمالی را به آسیای شرقی نسبت می‌دهند. اسناد و مدارک چینی که مربوط به ۲۳۰۰ سال پیش از میلاد هستند، وجود پادری، زره و سپر نمدی را در آن دوره نشان می‌دهد. علاوه بر این، نمدهایی یافت شدند که طول عمرشان به ۱۴۰۰ سال پیش از میلاد می‌رسد. در ایران شیوه «نمدمالی» از گذشته تاکنون تغییر زیادی نکرده‌است. مثلاً در مازندران، آب خالص و در کرمانشاه و فارس صابون هم استفاده می‌شود و در نواحی دشتی اطراف گرگان تا بابل، آمل، رامسر و کلاردشت نیز نمدمالی رواج دارد.
ابزار و تجهیزات نمدمالی
کمان، تخته، چوب پنجه، مشته و قالب چوبی که موقع پیچیدن نمد مورد استفاده قرار می‌گیرد، از ابزار نمدمالی است. برای نمدمالی، پشم را باز کرده و آب روی پشم می‌ریزند و با پا لگد می‌زنند تا جمع شود. دوباره آب گرم بر روی پشم می‌ریزند تا به صورت گلوله‌ای شکل درآید و این کار را تا زمانی که پشم سفت شود انجام می‌دهند. برای نقش دادن بر روی نمدها از پشم رنگی طبیعی استفاده می‌کردند و آنها را طبق طرح مورد نظر بر روی نمد گذاشته و آن‌قدر مالش می‌دادند تا به نمد چسبیده و با آن یکدست شود. در نمدمالی عمل بافندگی انجام نمی‌شود، بلکه با ایجاد فشار و رطوبت، موجب در هم رفتن الیاف پشمی می‌شوند. پشمی که برای تولید نمد به کار می‌رود پشم پاییزه یا بهاره با الیاف بلند است.
مراحل تولید نمد
استاد کار نمدمال مانند یک نقاش که از ذهن خود کمک می‌گیرد و کار را با رنگ‌های روی نمد و با ذکر «علی» و «ها، هی» آغاز می‌کند. به این صورت که با هر بار فشار آوردن بر روی نمد، یکی از این ذکرها را بیان می‌کنند. نقش‌ها همچنان به طور ذهنی از گنجینهٔ نقوش سنتی که به یاد سپرده است تهیه می‌شوند. هر منطقه به ویژگی‌های نقوش خود ممتاز است. نه به الگویی مراجعه می‌شود و نه وسیله‌ای برای اندازه‌گیری به کار می‌رود. حاشیه نقش‌ها به صورت مارپیچ یا هفت و هشت باشد یا مثلث است. بعد از اینکه طرح کامل شد، نوبت به کار ترسیم و جزئیات و پرکردن نقش می‌رسد. نقوش رایج در نمدبافی الموت شامل گل، انواع پرندگان از قبیل طاووس، خورشید، نقش تبرزینی، طاقه‌ای، ستاره، نقوش هندسی و انتزاعی، نقوش نمد منطقه آبیک چهار حوض و نقوش در منطقه طارم هندسی، گیاهی، حیوانی (پرنده) و… است.
