به گزارش هراز خبر، روسیه و جهان شنبه عجیب و غریبی را تجربه کردند. شنبه ای از جنس شورش و کودتا و غافلگیری و اسلحه. شنبه ای که همه تصورات ذهنی از روسیه و ارتش و پوتین را به هم ریخت و توجه ها را از جنگ در اوکراین، به تمرد مسلحانه در روسیه منحرف کرد.
ضرب المثل عربی می گوید “انقلب السحر علی الساحر” – جادو علیه جادوگر بازگشت – گروه نظامی واگنر چون عصای سحرآمیزی در دست پوتین بود تا در کشورهای مختلف، زیرپوستی و مخفیانه دخالت مسلحانه می کرد و معادلات نظامی را به سود خود و هم پیمانانس تغییر می داد. حالا اما این عصای سحرآمیز آنچنان قوی شده که در برابر جادوگر قد علم کرد و پوتین و ارتش روسیه را بی آبرو ساخت.
بی آبرویی برای پوتین و ارتش و دولت روسیه بزرگترین اتفاق و نتیجه حوادث شنبه بود. بی آبرویی که بزرگتر و مهمتر از شکست نظامی در جبهه جنگ بود. گرچه در میدان هم نظامیان واگنر توانستند با کنترل چند شهر روسیه از جمله روستوف بدون هیچ درگیری، سرنگونی دو بالگرد و جنگنده ارتش روسیه و حرکت بدون مانع به سمت مسکو شکست میدان را هم به پوتین و ارتش روسیه تحمیل کنند.
اتفاقات شنبه صدای تحقیر پوتین و ارتش روسیه را به جهان مخابره کرد. صدایی که در روزها و هفته های آینده نتایج آن را خواهیم دید.
داستان شنبه روسیه چه بود؟
نیروهای شرکت روسی پیمانکاری نظامی واگنر از بامداد شنبه به شهرهای جنوب روسیه حمله و تلاش کردند به مسکو برسند اما با میانجیگری بلاروس منصرف شدند . آنها با توپ و تانک از جنوب روسیه به سمت مسکو حرکت کردند و تا فاصله 200 کیلومتری پایتخت هم رسیدند اما مذاکرات تلفنی لوکاشنکو رئیس جمهوری بلاروس و رهبر واگنر، نتیجه داد و نیروهای این شرکت عقب نشینی کنند. در این توافق قرار شد رهبر و نیروهای واگنر از پیگیری قضایی مصونیت داشته باشند و شخص رهبر واگنر یعنی “یوگنی پریگوژین” هم به بلاروس منتقل شود. این توافق دارای بخش های اعلام نشده ای است که در روزهای اینده جزئیات آن بروز خواهد کرد.
واگنر نام یک شرکت روسی ارتش خصوصی و پیمانکاری نظامی و فعالیت مسلحانه است. نیروهای شرکت یا همان مزدوران در مقابل دریافت پول می جنگند. شرکت هم با دولت ها یا طرف های مختلف قرارداد امضا می کند و به سود آنها وارد جنگ می شود.
نیروهای این شرکت در حال جنگ علیه اوکراین بودند اما با ارتش روسیه دچار اختلاف شدند و تصمیم گرفتند علیه دولت و وزارت دفاع روسیه اقدام کنند. به همین دلیل از صحنه جنگ اوکراین برگشتند و چند شهر مهم در جنوب روسیه را تصرف کردند البته تصرف به آسانی انجام شد و مقاومت مهمی اعلام نشد. آنها خواهان استعفا و کناره گیری وزیر دفاع روسیه هستند چرا که معتقدند تصمیمات اشتباه وزیر دفاع باعث تلفات و آسیب زیادی به واگنر و روسیه شده است.
مالکیت و رهبری واگنر برعهده فردی است به نام “یوگنی پریگوژین” فعال اقتصادی که رابطه بسیار نزدیکی با پوتین دارد. او قبلا از طریق شرکت های تجاری از جمله تهیه غذا به کرملین و شخص پوتین نزدیک شد و به اشپز پوتین هم مشهور شد. وی معتقد است پوتین در جنگ اوکراین از سوی فرماندهان ارتش روسیه فریب خورده است.
واگنر قبل از این در بسیاری از کشورهای جهان به صورت علنی و غیرعلنی وارد جنگ های داخلی شد. اصولا واگنر بازوی نظامی غیررسمی مسکو به شمار می رود تا مسکو به دور از مسوولیت حقوقی – سیاسی در کشورهای مختلف به دخالت نظامی بپردازد. جدیدترین آن هم دخالت در جنگ داخلی سودان و حمایت واگنر از نظامیان ژنرال “حمیدتی” است. در سودان، لیبی، مالی، بورکینافاسو و دیگر کشورها سوابقی از حضور و فعالیت واگنری های وجود دارد.
– سیاست، دنیای غافلگیری
سیاست را به جاده ای تشبیه می کنند که هر آن ممکن است حادثه ای جدید و غافلگیرانه رخ دهد مثلا گاوی که بی مقدمه وسط جاده می پرد یا جاده ای صاف که ناگهان می پیچد. سیاست چون جاده ای صاف و خط مستقیم نیست که همه چیز از قبل پیش بینی و برآورد شده باشد. گاهی ناگهان جاده می پیچد و این جاست که همه چیز را با خودش تغییر می دهد.
تاریخ سیاست مملو از جاده هایی است که ناگهان پیچیدند و سیاستمدارانی که نپیچیدند. از انقلاب روسیه در سال 1917 و سرنگونی تزار تا کودتای 1991 ارتش شوروی و تجزیه و تولد 15 کشور جدید… از حمله به برلین و سرنگونی هیلتر تا تصرف مکه و مدینه به دست آل سعود و سرنگونی حکومت هاشمی ها بعد از جنگ جهانی اول و فروپاشی عثمانی … از کودتا در بغداد و سرنگونی فیصل دوم و پایان پادشاهی و اغاز جمهوری … از حمله روسیه و انگلیس به ایران در جنگ جهانی دوم و برکناری و تبعید تحقیرآمیز رضاخان تا کودتای 28 مرداد و خروج محمدرضا پهلوی از کشور در 26 دی 57 … تا اعلام بی طرفی ارتش در صبح 22 بهمن 57 و سرنگونی حکومت شاهنشاهی در همان روز…
تاریخ سیاست پر است از اتفاقات غافلگیر کننده که همه را انگشت به دهان می کند مثل اتفاقات روسیه که از بامداد شنبه شروع شد و جهان شگفت زده کرد. فکر می کنم خود مردم روسیه هم متعجب شدند شاید حتی پوتین هم تعجب کرد و شوکه شد… خلاصه اینکه هر چه بیشتر می گذرد بیشتر تعجب می کنیم اینکه چگونه شهر مهم روستوف در جنوب روسیه بی سر و صدا و بدون شلیک یک گلوله به دست نیروهای شرکت نظامی خصوصی واگنر افتاد؟ … چگونه خیابان ها و مراکز نظامی این شهر به سیطره واگنری ها درآمد؟ شهر روستوف پلیس و ارتش ندارد که جلوی آنها را بگیرد؟ چگونه تریلی های حامل تانک و خودروهای زرهی واگنر از روستوف به سمت مسکو با سرعت در حال حرکت بودند و کسی در این جاده جلوی آنها را نگرفت؟ و دهها سوال دیگر که فعلا جوابی برای آنها نیست… مگر اینکه پاسخ را در قربانی کردن قانون و دموکراسی در روسیه جستجو کرد… در بستن دهان رسانه ها و روزنامه نگاران و تحلیلگران مستقل جستجو کرد … در سرکوب آزادی و فعالان سیاسی – مدنی و احزاب و انجمن ها جستجو کرد… . در کشورهای بسته سیاسی – اطلاع رسانی حوادث غافلگیر کننده بیشتر رخ می دهد.
روسیه بمب اتمی دارد. بزرگترین (پهناورترین) کشور جهان است. یکی از سه کشور بزرگ تولیدکننده نفت جهان و بزرگترین تولیدکننده گاز دنیاست. دومین ارتش بزرگ جهان را دارد. سفینه فضایی و هواپیما و زیردریایی می سازد. روسیه تاریخ عمیق و ادبیاتی پرافتخار دارد اما هیچ یک مانع نمی شود پوتین غافلگیر نشود … هیچ یک مانع نمی شود مسکو با حمله و محاصره روبه رو نشود … چون حکمرانی نیازمند حکمت، قانون، صداقت و شفافیت است. چون حکمرانی نیازمند اطلاع رسانی واقعی و تمایز واقعیت از تبلیغات است.
– حرکت به سمت پایتخت
نوع ابتکار واگنر برای حرکت از شهر روستوف در جنوب مسکو به سمت مسکو با فاصه 1100 کیلومتری 12 ساعته یادآور حرکت های مشابهی در تاریخ است… در 29 اسفند 1381 هم ارتش امریکا با ورود به خاک عراق از مرز جنوبی / کویت 20 روز بعد به بغداد رسید و حکومت صدام سقوط کرد. یادآور حرکت شهر به شهر طالبان به سمت کابل است در سال 1400 وقتی پشت دروازه های شهر رسیدند اشرف غنی رئیس جمهوری فرار کرد و طالبان به راحتی به کابل رسیدند و حکومت را به آسانی گرفتند.
مسکو شنبه، لحظات سرنوشت سازی را تجربه کرد لحظاتی از جنس ابهام و سوال … اینکه چه می شود؟… لحظاتی از جنس نگرانی برای زیبایی های مسکو … برای رودخانه و مجسمه هایش … برای اهالی و کلیساهای رنگی اش … برای میدان سرخ و ساختمان هایش … .
نگرانی از جنس همانی که دو سال قبل برای کی یف داشتیم … وقتی ارتش روسیه به چند کیلومتری شهر رسید … از جنس نگرانی که برای کابل داشتیم وقتی طالبان در 1400 به نزدیکی اش رسید … نگرانی برای طرابلس وقتی انقلابیون لیبی در 2011 به نزدیکش رسیدند … برای تونس وقتی خبر فرار زین العابدین بن علی منتشر شد … برای بغداد وقتی نظامیان امریکایی به فرودگاه رسیدند … البته این آخری برخلاف بقیه، از جنس حمله خارجی بود … شبیه سقوط کویت در حمله صدامیان… وقتی خبرش اول صبح منتشر شد و همه را غافلگیر و نگران کرد.
– چرا واگنری ها معترض شدند؟
در جنگ اوکراین، نیروهای شرکت واگنر در کنار ارتش روسیه علیه اوکراین می جنگیدند و در صحنه های مهمی مثل شهر باخوموت توانستند اوکراین را شکست دهند و شهر را کاملا اشغال کنند اما چرا واگنری ها و رهبرشان علیه ارتش روسیه اعتراض کردند و اختلاف به وجود آمد؟
چون کمبود تجهیزات و اشتباهات فرماندهان روسیه باعث تلفات گسترده در نیروهای ارتش این کشور و نظامیان واگنر شد اما به دلیل سانسور و بسته بودن فضا، فرماندهان ارتش، نه تعداد تلفات و دلیل آن را اعلام می کردند و نه رسانه ها و خبرنگاران آزاد وجود دارند که اشتباهات را کشف و تبعات مرگ آور آن را منتشر کنند.
درنتیجه فرماندهان ارتش روسیه به راحتی به اشتباهات نظامی خود ادامه می دهند کمبود تجهیزات نظامی به وجود می آید و شمار بسیاری از نظامیان روس کشته می شوند اما درباره شرکت واگنر این گونه نیست. این شرکت جمعی از زبده ترین و ماهرترین نیروهای خود را در جنگ اوکراین از دست داده است به همین دلیل این موضوع به لحاظ مالی و وضعیت نیروی انسانی، شرکت را در موقعیت بدی قرار داده و مدیر شرکت را عصبانی کرده است.
به نظر می رسد در ارتش روسیه تلفات و هزینه های جانی و مادی اهمیت چندانی ندارد این در حالی است که برای یک شرکت نظامی این موضوع به شدت مهم است.
